Công dụng và tác dụng chữa bệnh của cây Đại Kế dùng làm Thuốc cầm máu, chữa ho ra máu, đái ra máu, băng huyết, giải độc, điều kinh, viêm gan, viêm thận, viêm vú; huyết áp cao, ung thũng sang độc, mụn nhọt (cả cây).
Ngoài ra Đại kế còn có tên gọi khác là Ô rô cạn, Dã hồng hoa, Thích kế.
Cần chú ý: Cần phân biệt với tiểu kế Tiểu kế giống với đại kế ở tính năng thanh nhiệt lương huyết để chữa các chứng chảy máu nội thương và ngoại thương cho nên chúng ta có thể hoặc chỉ dùng tiểu kế, hoặc phối hợp với đại kế để cộng hưởng tác dụng cho mạnh thêm. Khác với đại kế là tiểu kế không có công năng chữa ung thũng như đại kế hoặc kém hơn nhiều.
Giới thiệu về Đại kế, nơi sống và đặc tính
Cirsiura Mill là một chí lớn với tổng số khoảng 380 loài, phân bố ở vùng ôn đới và một số ít loài ở vùng cận nhiệt đới Bắc bán cầu. Ở Việt Nam, chi này có 4 loài, trong đó loài đại kế được coi là cây có vùng phân bố hạn chế nhất, thường chỉ thấy ở vùng núi cao trên 1500m như: Sa Pa (Lào Cai), Đổng Van, Mèo Vạc, Quản Bạ (Hà Giang), Sin Hổ (Lai Châu) và Mù Cang Chải (Yên Bái). Trên thế giới, đại kế có ở Trung Quốc, Nhật Bản và vùng Viễn ĐÔng Nga.
Là cây ưa sáng, khi còn nhỏ hơi chịu bóng. thường mọc ở ven rừng, trên bãi cỏ, nương rẫy cũ của vùng núi đá vôi. Cây có thể chịu được hạn, nhờ hệ thống rẻ chùm mọng nước (gọi là củ) cắm sâu xuống đất. Trong trường hợp bị đốt (đốt nương), phần dưới mặt đất vẫn còn khả năng tái sinh cây mọc từ hạt xuất hiện vào tháng 4-5. đến cuối mùa thu ra hoa quả. Quả có túm lông, phát tán nhờ gió. Ở Việt Nam đại kế thuộc loại cây thuốc quý hiếm, rất ít gặp trong tự nhiên.
Tác dụng dược lý của cây Dã hồng hoa
Tác dụng hạ huyết áp: Cao chiết cồn bằng cách ngâm lạnh toàn cây đại kế có tác dụng hạ huyết áp trên mèo và thỏ.
Tác dụng trên vi khuẩn lao. Nước sắc rễ đại kế và cao cồn toàn cây có tác dụng ức chế sự sinh trưởng của vi khuẩn lao
Tính vị, công năng của cây
Dã hồng hoa có vị ngọt, đắng, tính mát, vào kinh tâm và can, có tác dụng làm mát máu (lương huyết), cảm máu, tán ứ, tiêu sưng tấy.
Công dụng và tác dụng chữa bệnh của cây Đại Kế
Đại kế được dùng chữa các dạng xuất huyết, chảy máu cam, ho ra máu, lao, môn ra máu, đá 1 ra máu. xuất huyết tử cung… hang lậu. Còn chữa viêm gan, viên vú, thông sữa, viêm phù thân, ung thũng, sang độc, cao huyết áp. Ngày uống 9-15g dạng thuốc sắc Dùng ngoài trị mụn nhọt độc, ghẻ lở, vết thương dùng đắp, lây 60-120g toàn cây, giã ép lấy nước uống.
Những Bài thuốc có dùng Ô rô cạn
Chữa lao, ho ra máu:
Đại kế. tiểu kế, lá sen, trắc bá, rễ có tranh, chi tử. đại hoàng. mẫu đơn bì, lượng bằng nhau. sao, nghiền thành bột, mỗi lần 10-15g, uống với dịch ép ngó sen hoặc cà rốt sau bữa ăn
Chữa ho ra máu, miệng khô:
Lá hoặc rễ đại kế tươi, rửa sạch giã nát, ép lấy nước uống, mỗi lần 30–50ml
Chữa thổ huyết, chảy máu cam, đái ra máu:
Ô rô cạn , trắc bá sao, lá sen, thiên thảo, rễ cỏ tranh, dành dành sào giòn, mỗi vị 20g, sắc uống. Riêng chảy máu cam, có thể dùng rễ đại kế 60g giã nhỏ, ép lấy nước uống với rượu hoặc rễ khô, tán bột, mỗi lần uống 10g với nước. Còn đái ra máu có thể dùng rễ đại kế tươi 60–90g, sắc trong 1 giờ, uống trước bữa ăn, ngày 3 lần.
Chữa băng huyết, kinh nguyệt quá nhiều:
Ô rô cạn 20g, bồ hoàng 8g, đại táo 10 quả. Sắc chia 3 lần uống trong ngày. Hoặc đại kế, tiểu kế, bồ hoàng mỗi vị 10g, hạt trinh nữ, cỏ nhọ nồi mỗi vị 12g. Sắc uống.
Chữa ung thư gan, tràn dịch cổ trướng:
Ô rô cạn và hàm ếch mỗi vị 80-100g, sắc uống (kinh nghiệm của Trung Quốc)
Trị trường ung, phúc ung, tiểu phúc ung (viêm loét ruột):
lá Ô rô cạn giã lấy nước cốt rồi cho 4 vị: địa du, tây thảo, ngưu tất, kim ngân lượng bằng nhau sắc đặc, thêm chút đồng tiện vào… uống rất hiệu nghiệm.
Ngứa gãi lở loét đỏ tấy (Giản yếu tế chứng phương):
lá Ô rô cạn giã lấy nước cốt uống. Bên ngoài đắp lá Ô rô cạn giã nhuyễn thêm ít muối (Thiên kim phương).
Lỗ rò không thu miệng, chảy nước vàng, máu, mủ ra ngoài:
rễ Ô rô cạn, rễ toan táo, rễ chỉ thủ và đỗ hành. Mỗi thứ 1 nắm, ban miêu 3 phân, sao tán bột, luyện mật làm viên to bằng quả táo con. Ngày uống 1 viên và nhét 1 viên vào lỗ rò (Trửu hậu phương).
Đinh nhọt độc sưng tấy:
đại kế 4 lạng, nhũ hương 1 lạng, minh phàn 5 chỉ. Tán bột uống mỗi lần 2 chỉ với rượu khi mồ hôi ra thì thôi (Phổ tế phương).
Phế ung, mửa ra máu mủ đờm thối:
đại kế tươi toàn cây 2 – 3 lạng (hoặc rễ 1 – 2 lạng). Sắc uống.
Viêm ruột thừa mạn tính:
Ô rô cạn tươi 4 lạng rửa sạch giã lấy nước. Mỗi lần uống 1 thìa canh ngày 2 lần.
Ghẻ ngứa – ô rô tía, ké đầu ngựa, cỏ màn chầu, rau má, lá mắc cỡ, nhân trần, lá khổ qua đều 12g. Sắc uống.
Xem thêm các loại dược liệu quý Tại Đây
