Tác Dụng Chữa Bệnh Của Cây Tri Mẫu,Cây tri mẫu dùng chữa sốt, đái tháo đường, ho, ho đờm thở dốc, ngực nóng khó chịu, ho lao sốt âm ỉ về chiều và đêm, đại tiện táo bón, tiểu tiện vàng…Tên tiếng Việt: Tri mẫu, Tên khoa học: Anemarrhena asphodeloides Bunge, Công dụng: Tiêu đờm, giảm ho, lợi tiểu, nhuận tràng.
A. Mô tả cây giới thiệu về cây dược liệu Tri Mẫu
Tri mẫu là một loại cỏ sống lâu năm, thân rễ chạy ngang.
Lá mọc vòng, dài khoảng 20-30cm, hẹp, đầu nhọn, phía dưới ôm vào nhau.
Mùa hạ, ra cành mang hoa. Cao chừng 60-90cm. Cụm hoa thành bông hoa nhỏ, màu trắng.
B. Phân bố, thu hái và chế biến
Cho đến nay vị tri mẫu vẫn phải nhập từ Trung Quốc. Chưa thấy trồng ở nước ta. Vào các tháng 3-4, người ta đào lấy thân rễ, rửa sạch phơi hay sấy khô.
C. Thành phần hoá học
Trong tri mẫu có một chất saponin gọi là asphonin. Ngoài ra còn một chất có tinh thể chưa xác định.
D. Công dụng và liều dùng
Theo tài liệu cổ tri mẫu có vị đắng, tính lạnh, không độc, có tác dụng tu thận, bổ thùy, tá hỏa, thường được dùng chữa bệnh tiêu khát (đái đường), hạ thuỷ, ích khí.
Hiện nay trí mẫu thường được dùng làm thuốc chữa ho, tiêu đờm, chữa sốt, sốt do viêm phổi.
Ngày dùng 4 đến 10g dưới dạng thuốc sắc.
E. Một số đơn thuốc kinh nghiệm có tri mẫu
Chữa bụng chướng to, rất cứng rắn, chân tay nhỏ, ăn uống không được: Uống thuốc gì cũng không khỏi, sau uống bài ngũ linh tán gồm các vị tri mẫu, đan sâm, độc hoạt, hải tảo, quỉ vũ tiến, tần bông (hai vị sau chưa xác định) thì thấy lợi tiểu tiện, ăn uống được bệnh dần dần khỏi (theo sách Thiên Kim ngoại đài).
Chữa viêm phổi: Tri mẫu 5g, tang bạch bì l0g, mạch môn đông 8g, nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.
Dương vật cường luôn: Tri mẫu, hoàng bá, xa tiền, mộc thông, thiên môn đông, sinh thảo (cam thảo sống) các vị bằng nhau, mỗi vị 4g sắc uống.
Có mang động thai: Tri mẫu 80g, tán nhỏ, viên với mật bằng hạt ngô, mỗi ngày uống 20 viên, chiêu với nước cháo.
Hắc lào: Tri mẫu mài với dấm,bôi lên.
Điều trị ho, viêm phổi: Tri mẫu 7g, củ mạch môn 7g, tang bạch bì 10g, đun với 3 bát nước, chia 3 lần uống trong ngày.
Điều trị bệnh tiểu đường: tri mẫu 8g, Thiên hoa phấn 12g, Mạch môn 10g, dây thìa canh 10g đun với 3 bát nước uống trong ngày, đun cạn còn 2 bát để uống trong ngày.
Điều trị thận âm hư (Bổ khí huyết): Tri mẫu 8g, (Sinh địa, Hoàng bá mỗi vị 10g), (Đơn bì, Trạch tả, Sơn thù du, Phục linh, Sơn dược mỗi vị 12g) sắc với 4 bát nước, sắc cạn còn 2 bát chia 3 lần uống trong ngày..
Điều trị phì đại tuyến tiền liệt: Tri mẫu 15g, (ngưu tất, hoàng bá mỗi vị 20g), ích mẫu 25g, đại hoàng 12g, đan sâm 15g đun với 4 bát nước, đun cạn còn 2 bát chia 3 lần uống trong ngày. Bài thuốc đã được thí nghiệm với kết quả điều trị khỏi bệnh rất cao, 100 ca thì khỏi bệnh tới 80 ca.
Lưu ý khi sử dụng: Người tỳ hư, tiêu chảy không dùng được.
