Khoản đông hoa là một loại cỏ nhỏ, sống lâu do thân rễ. Nó mọc hoang dại tại những nơi mát, cạnh miệng hố, trên cát hoặc trên đất sét từ vùng đồng bằng thấp đến vùng núi cao.
Vào mùa xuân, từ gốc lá mọc lên những cán mang hoa dài 10- 20cm, lá mọc so le, màu tím nhạt, phủ lên cán hoa thành hình vẩy.
Đầu cán có một cụm hoa hình đầu màu vàng tươi, quanh có lá bắc màu đỏ nhạt. Giữa cụm hoa là những hoa lưỡng tính, xung quanh là hoa cái cùng màu vàng, hình luỡi nhỏ.
Quả đóng màu nâu, có sợi của lá dài.
Sau khi hoa nở, lá mới xuất hiện, mọc thành vòng, mang cuống dài, phiến lá hình tim, mép có răng cưa. Đường kính lá có thể đạt 15-20cm. Mặt dưới có lông, mặt trên bóng. Hình giống hình chân con lừa, do đó tên cây tại một số nước châu âu còn gọi là cây “chân lừa”.
Công dụng tác dụng của Khoản đông hoa
Hoa và lá khoản đông là một vị thuốc được dùng lâu đời cả trong đông y và tây y.
Theo tài liệu cổ khoản đông có vị cay, ngọt, tính ôn, không độc, có tác dụng ôn phế, hạ khí, hoá đờm, trị ho, dùng trong những trường hợp ho khí đưa ngược lên, hầu tê, kinh giản, tiêu khát, khó thở.
Theo tác giả Yên Quyền đời Đường nói
Hoa khoản đông trị phế khí súc bách, ho liên miên, ra đờm đặc, phế ung, ho ra máu
Giã Cửu Như đời Thanh lại nói
Hoa khoản đông vị đấng, chủ giáng, khí thơm chủ tán cho nên vào phế thuận khí lại thành huyết trong phế, là thuốc chủ yếu chữa những chứng phế hư, ho lâu, đờm đặc tanh hôi. Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với nhiều vị thuốc ho khác.
Có khi người ta dùng khoản đông hoa chế như sau
Khoản đông sau khi loại hết đất cát, thêm mật ong (cứ 10kg khoản đông hoa, thêm 2,5kg mật ong). Ngâm trong 2 giờ. Sao lửa nhỏ cho đến khi hết hơi nước, sờ tay vào khoản đông hoa không còn dính tay.
Tây y cũng dùng hoa khoản đông chữa ho hen
Thường dùng phối hợp với một số hoa khác trong thang thuốc ho (especes pectorales):
Gồm khoản đông, hoa bouillon blanc, hoa guimauve, hoa mauve, hoa coquelicot, hoa pied dechat, hoa violette. Tất cả trộn đều. Chế dưới dạng thuốc hãm thang thuốc này trong 1 lít nước sôi.
Những lưu ý khi sử dụng Khoản đông hoa
Lưu trữ cây khoản đông ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh nhiệt độ và độ ẩm.
Do cây thuốc có chất alkaloid pyrrolizidine gây độc cho gan, bạn không nên sử dụng trong thời gian dài hơn 6 tuần.
Nếu bạn bị dị ứng với cây thuốc, hãy kiểm tra thành phần của thuốc và báo với bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi dùng thuốc.
Những quy định cho cây khoản đông ít nghiêm ngặt hơn những quy định của tân dược. Cần nghiên cứu sâu hơn để xác định độ an toàn của vị thuốc này. Lợi ích của việc sử dụng cây khoản đông nên cân nhắc với nguy cơ có thể xảy ra trước khi dùng.
Tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hay bác sĩ trước khi sử dụng vị thuốc này.
Lưu ý:
Không dùng cho trẻ em hay phụ nữ mang thai hoặc cho con bú vì nguy cơ nhiễm độc gan của cây thuốc.
Lưu ý 1:
Các loại thuốc có thành phần chứa cây khoản đông có thể gây độc cho gan, ví dụ như gây ra dị tật bẩm sinh và tổn thương gan.
Lưu ý 2:
Dùng với liều lượng lớn có thể ảnh hưởng đến việc điều trị huyết áp cao, bệnh tim hoặc bệnh gan.
